Op zoek naar de grens van het toelaatbare • Golf.nl

De Solheim Cup brengt het beste in speelsters boven. En tegelijkertijd ook het slechtste. Bij meerdere eerdere edities uit het verleden werd de grens van het toelaatbare opgezocht en misschien wel overschreden. Dat leidde tot incidenten waarover lang werd nagepraat. Hoe komt dat toch?

De Solheim Cup staat garant voor spektakel, dat heeft de driedaagse wedstrijd tussen de beste golfsters van Europa en de Verenigde Staten vanaf 1990 al vaak genoeg bewezen. Deze week treffen de teams elkaar weer in Finca Cortesin in Spanje. Hoe groot is de kans dat er heet aan toegaat? We gaan het vanaf vrijdag zien.

Ik heb nog nooit zoiets gezien in mijn carrière

Escalatie

In 2000 werd Annika Sörenstam door de Amerikanen gedwongen een chip (die in de hole was gegaan) over te spelen omdat ze voor haar beurt zou hebben gespeeld. Ze miste bij haar tweede poging en Europa verloor later de wedstrijd. Dertien jaar later werd Sörenstam door de Amerikanen beschuldigd van een regelovertreding omdat ze advies zou hebben gegeven, terwijl dat alleen aan de captain was voorbehouden. Maar het nog verst in het geheugen liggende incident dateert van acht jaar geleden. In 2015 escaleerde de partij tussen de Europeanen Suzann Pettersen en Charley Hull en de Amerikanen Brittany Lincicome en rookie Alison Lee. Op de green van de 17de hole pakte Lee haar bal dicht bij de hole op in de veronderstelling dat de korte putt door de tegenpartij was gegeven. In matchplay kun je dat doen wanneer je verwacht dat je opponent de putt waarschijnlijk toch wel maakt. Dan spreek je uit dat je ‘de putt mag hebben’ of je geeft een duidelijk seintje. Maar nadat Lee, die dacht dat seintje te hebben waargenomen toen Hull al bij de green was weggelopen, de bal had opgepakt, kwam Pettersen (op de foto boven geeft ze aan hoe lang de putt nog was) tussenbeide en zei dat de putt niet was gegeven. Dus had Lee een regel overtreden door de bal op te pakken en de VS verloren die hole en uiteindelijk de match met één punt verschil… Dat zorgde voor veel commotie. Hull barstte in huilen uit, want ze had hier eigenlijk geen schuld aan. De Noorse nam die beslissing zonder overleg met haar. Lee huilde ook tranen met tuiten. De Amerikaanse captain Juli Inkster was verbijsterd en aangeslagen. “Ik heb nog nooit zoiets gezien in mijn carrière.” Pettersen maakte later excuses voor haar ‘gedrag’.

Wij-gevoel

Er zijn meer incidenten geweest, maar gelukkig hebben naast die incidenten de prachtige golfmomenten de overhand gehad in de geschiedenis van de Solheim Cup.
Dat de speelsters in deze wedstrijd ander gedrag vertonen dan in de wekelijke toernooien is zo vreemd nog niet, zegt Marjolein Torenbeek, Sportpsycholoog VSPN en expert teamontwikkeling in de sport.
Anders dan bij een gewoon golftoernooi, waarbij je meer tegen de baan en jezelf speelt, is de Solheim Cup bijna een ultieme vorm van vrouw-tegen-vrouw-gevecht en een teamwedstrijd.
Torenbeek: “Er is veel onderzoek gedaan naar wat er met mensen gebeurt wanneer ze het in teams tegen elkaar gaan opnemen. Er ontstaat een wij-zij gevoel. Het gevoel van wij horen bij elkaar en die anderen vinden we maar niks. Dat is iets heel menselijks. Zodra we het idee hebben dat we ergens bij horen, bij een groep, dan identificeren we ons hier sterk mee. Er ontstaat het gevoel van een in-group en een out-group. En we zijn geneigd de leden van onze eigen groep, ons eigen team, te bevoordelen.”

Feedback

Binnen de in-group kan een bepaalde zelfvooringenomenheid gevolgen hebben voor de besluitvorming, inclusief beslissingen over moreel gedrag. “Onderzoek heeft aangetoond dat mensen zelfs eerder bereid zijn te liegen of vals te spelen om hun eigen groep te bevoordelen, ook als ze zelf niets te winnen hebben bij deze oneerlijkheid.”

Sportpsycholoog Marjolein Torenbeek

Volgens Torenbeek kan het ermee te maken dat in matchplay de focus sneller op het resultaat ligt. “Je krijgt als het ware sneller feedback op wat je doet. Ik kan me voorstellen dat je daardoor eerder last krijgt van stress en dat zorgt weer voor meer emoties. Je bent niet de enige die direct op het resultaat gericht is, je weet dat iedereen om je heen meekijkt. Het feit dat je niet onder wil doen voor iemand anders in jouw team, kan daar dan ook nog een rol bij spelen. De onderlinge competitie, dat je van de twee de beste wil zijn. Wat ik ook veel hoor in de sport: de angst om de ander teleur te stellen. Bang zijn dat je teamgenoot van jou baalt, als je een fout maakt. Ook dat kan voor stress zorgen, al is dat heel persoonlijk.”

Stress

Stress moet je niet verwarren met spanning, zegt Torenbeek, want dat kan ook positief werken. “Je hebt natuurlijk een stukje gezonde spanning nodig om te kunnen presteren. Maar als een sporter echt last van stress heeft, dan zijn vaak de spieren iets te gespannen en dan kun je niet meer zo soepel bewegen of handelen als je zou willen.”
Kortom, stress is funest bij de Solheim. “Je kunt door stress verder last krijgen van een tunnelvisie, letterlijk en figuurlijk. Dan wordt het lastiger om na te denken en kun je niet meer een bepaalde situatie overzien en keuzes maken. Dan gaan mensen soms ineens heel andere dingen doen.”
Uit onderzoek blijkt verder dat stress van invloed is op hoe mensen zich in groepen gedragen. Meer stress kan zorgen voor meer pro-sociaal gedrag richting leden van de eigen groep, terwijl ze zich juist vijandiger kunnen gaan gedragen richting de andere groep. Het kan dus heel goed zijn dat de stress de neiging tot onsportief gedrag in de Solheim Cup aanwakkert, al durft Torenbeek dat niet met stelligheid te zeggen. “Ik heb zelf niet de ervaring uit mijn praktijk, maar getuige wat over dit onderwerp is onderzocht en gepubliceerd is dat verband heel goed mogelijk.”