'Dankzij golf voelde ik me weer mezelf worden'

17 april 2019 Redactie GOLF.NL

Uruzgan-ganger Wouter Hendrikse (29) worstelt jarenlang met een zware posttraumatische stressstoornis. Totdat hij de helende werking van greens en fairways ontdekt. “Door golf kan ik de mooie dingen van het leven weer omarmen. Ik wil lotgenoten dat ook laten ervaren.”

Zijn streven voor 2019: achttien holes bedwingen zonder buggy. Dat zou het ultieme geluk zijn. En o ja: minimaal handicap 36 halen en geregeld in de buffer spelen. Voor veel afgetrainde twintigers met een beetje balgevoel vormen beide doelen geen enkel probleem. Maar wanneer golf ook een remedie blijkt, ligt dat anders.

30 mei 2010. Die datum staat in het brein van Uruzgan-ganger Wouter Hendrikse gebeiteld. De pantsergenist – gespecialiseerd in het ruimen en opblazen van explosieven – is met zijn eenheid in de buurt van het bloedhete Deh Rawod aan het werk in een bergkeet wanneer vijandelijke troepen plots het vuur openen. Wouter en zijn mannen moeten zich noodgedwongen terugtrekken naar een veilige locatie. Daarna telt maar een ding: zorgen dat de springstoffen niet in hun handen komen. Tijdens die noodgreep waarbij alles de lucht ingaat, loopt het vreselijk mis. Het ontstekingsmechanisme reageert sneller dan verwacht. Daardoor komt de Nederlander niet op een normale manier de berg af. Sterker: wanneer hij beneden een beetje bij zijn positieven komt, ligt zijn been bijna letterlijk naast zijn hoofd, ontdekt hij. Het gevolg: een zware knieblessure – alle banden en pezen zijn opgerekt, ingescheurd en erger – die hem tot op de dag van vandaag chronisch last bezorgt, vertelt hij in de kantine van de Gooise Golfclub in Loosdrecht. De greens en fairways van dat compacte terrein fungeren sinds een paar jaar als een oase van rust voor Hendrikse die soms nog last heeft van kermis in zijn hoofd.

Mentale averij

Dat de oud-militair überhaupt die negen-holesbaan wekelijks probeert te bedwingen en op zondagen in alle vroegte de drivingrange test, mag een klein wonder heten: “Ik heb enorm veel littekenweefsel. En mijn knieschijf wappert alle kanten op en vliegt daardoor geregeld uit de kom. Niet handig tijdens een swing.” Zijn harde, aanstekelijke lach klinkt. Met humor en zelfspot verluchtigt hij zijn verhaal dat heftig is omdat hij door het incident naast fysiek letsel ook enorme mentale averij oploopt. “Het was mijn eerste uitzending naar Afghanistan. Al direct na mijn middelbare school maakte ik bewust de keuze om beroepsmilitair met die expertise te worden. Een prachtig mooi vak: de bouwvakker van defensie die iedereen veilig van a naar b loodst. Ik wilde het gewoon fixen met en voor die groep waarmee ik in Uruzgan was. Zo’n ongeluk komt dan keihard aan.”

Alles kwijt

In eerste instantie heeft hij dat zelf niet door. De rond razende adrenaline en zijn plichtsbesef (“je doet alles voor je jongens”) zorgen ervoor dat hij zijn klachten verbijt en letterlijk op de been blijft. Maar als hij twee maanden later in Nederland landt, gaat het lichamelijk en geestelijk bergafwaarts. Als een ballon die leegloopt. De pijn verergert – hij kan op een gegeven moment bijna niet meer lopen – net als zijn psychische misère. “Ik was een sportman in hart en nieren. Krachttraining, hardlopen, fietsen, skeeleren en lange-baanschaatsen. Reed de 1000, 1500, 3000 en 10.000 meter. Zes à zeven keer per week anderhalf uur trainen was eerder gewoon dan een uitzondering. En ineens kon ik dat niet meer. Dan voel je je megasuf. Ook het besef dat ik niet langer als militair door kon, hakte erin: dat was het enige dat ik echt wilde qua werk. Ik was voor mijn gevoel alles kwijt. Daarnaast kwam de posttraumatische stressstoornis (PTSS) er vol uit. Die kreeg ik er gratis bij cadeau. Ik snapte zelf niet wat er met mij aan de hand was.”

Ik probeerde golf, en direct de nacht daarna heb ik voor het eerst sinds tijden fatsoenlijk geslapen. Een openbaring

Vurig pleidooi

Drie opeenvolgende jaren poekelt hij maar door zoals hij zelf zijn pogingen noemt om zijn leven op de rails te houden. Maar dat lukt hem steeds minder. Stress- en woede-aanvallen, slapeloosheid, complete blackouts – “soms dacht ik dat ik in Afghanistan was” – plus nierstenen en hartproblemen verzwaren zijn bestaan en zorgen ervoor dat hij mentaal aan lagerwal raakt. Met medicijnmisbruik als gevolg. Zijn vader, moeder en vriendin maken die heftige tijden mee en weten hoe diep de dalen zijn. “Ik kon totaal niet accepteren dat ik ineens een gewonde militair was. Niet bepaald stoer. Ik bleef maar zeggen dat er eigenlijk niets aan de hand was. Tot mijn ouders het mij voorhielden en ik het ook zelf besefte: ik moest toegeven dat ik wel degelijk iets mankeerde. Ik moest de keuze maken om beter te worden. Om door een heel diep dal te gaan in de hoop op vooruitgang.” Door dat besluit durft hij in 2013 de gewondendag voor oud-militairen te bezoeken. Hij ontmoet er een generaal van zijn oude brigade die een vurig pleidooi voor de golfsport afsteekt. Hendrikse: “Ik kreeg al behandelingen, therapie en medicatie maar had het gevoel dat die niet echt werkten. Ik probeerde golf, en direct de nacht daarna heb ik voor het eerst sinds tijden fatsoenlijk geslapen. Een openbaring.”

Rammen op de drivingrange

Zeker omdat hij vóór die tijd op z’n zachtst gezegd niet bepaald onbevooroordeeld over de sport praat. Lachend: “Ik dacht: kakgebeuren, ballensport, de hele mikmak aan clichés kwam altijd voorbij. Ik was eerst automonteur, daarna militair en dan zie je golf niet als de ultieme activiteit, kan ik je vertellen. Maar tot mijn verbazing kwam ik erachter dat heel verschillende mensen de sport beoefenen. En het allerbelangrijkste: door golf kon ik al heel snel mijn hoofd leegmaken. Twintig minuten rammen op de drivingrange en ik was kapot waardoor ik me weer mezelf voelde worden, durfde te zeggen wat er met mij aan de hand was.”

Revalidatiegolf

Op weg naar een betere swing en putts krijgt hij begeleiding van José Loomans, pro en oprichter van de Stichting Revalidatiegolf die zich inzet voor gehandicapten. Loomans: “Ik kijk vooral naar wat mensen fysiek nog wél kunnen in plaats van te focussen op de onmogelijkheden. Het komt zelden voor dat ik tegen mensen zeg: ga jij maar bridgen. Bijna iedereen kan meedoen. Om Wouters knieën te ontlasten zorgde ik voor minder spanning op zijn benen door een aanpassing in de swing en ik heb hem een brace aangeraden. En hij moest op een gegeven moment durven toegeven dat hij op was en een karretje nodig had. Daarnaast spelen veel van zijn problemen in zijn hoofd, daar heb ik mij ook op gericht.”

Wantrouwen

Met zijn ijzer 7 beukt hij zo 150, 160 meter en verder. Maar de eerste drie holes goed lopen is een compleet ander verhaal. Wouter: “Het klinkt stom maar voor die eerste holes heb ik nog altijd onwijs veel stress, die verpest ik zo. Helemaal als ik samen met anderen loop vliegen de ballen in het begin alle kanten op. Door die PTSS wantrouw ik in eerste instantie iedereen, honderd procent. Moet ik enorm wennen: hoe staat iemand, waar loopt hij of zij, hoe bewegen ze. Als ik eenmaal vertrouwen heb, speel ik kaarsrecht. Soms zegt José gewoon: doe normaal. En ook daar leer ik van.” Loomans: “Wouter kan niet tegen oneerlijkheid. Als sommigen sjoemelen, zeggen de meeste golfers: sorry, je echte score is anders en ze schrijven die op. Wouter blijft maar malen. Vindt dat het niet klopt en daar lijdt zijn eigen spel onder. Aan die zaken werken we en daarom vind ik het belangrijk dat hij met lotgenoten speelt en praat.” Hendrikse: “Tijdens een wedstrijd kwam ik Roy tegen met wie ik in Afghanistan was. Ik was al jaren doodsbang voor die ontmoeting; zijn voertuig was de lucht ingegaan omdat ik een explosief had gemist. Mijn schuld, het zou me niet verbazen als hij me op mijn bek zou slaan. Maar hij zei: jij kon daar niets aan doen.” Loomans: “Het was alsof er twee molenstenen van Wouters schouders vielen. Hij kan zich sindsdien ook buiten de baan beter weren.”

Normale omgang

De oud-militair ziet golf als reddingsboei en vluchtheuvel: “Ik heb mijn zelfvertrouwen en zelfrespect voor een groot deel terug en zie doelen die ik wil bereiken. Een lagere handicap, beter swingen, langer lopen. Dat geeft een goed gevoel. Net als de rust die ik heb hervonden. Daarnaast zie ik door het golf letterlijk weer mooie dingen. Groen, prachtige bomen, vogels. Op vroege tijdstippen dat balletje door het gras zien rollen met slierten dauw en water erachteraan, geweldig. Maar het allermooist dat golf mij heeft gebracht: ik kan weer normaal met mensen omgaan, functioneren in het dagelijks leven.”

Mooie reacties

Hij wil lotgenoten dat ook laten ervaren en daarom zoekt hij oud-militairen die mee willen doen met zijn golfteam, dat misschien gaat deelnemen aan grote evenementen. Wouter, inmiddels aan het werk op kantoor bij defensie en getrouwd: “Zeven jaar heb ik er bijna niks over gezegd. Het is toch niet stoer, zo’n PTSS-verhaal en ik was bang voor de reacties. Zat te zweten en te stressen toen ik er voor het eerst in het magazine van de landmacht mee naar buiten kwam. Ik ben toch gewoon maar Wouter, niet de meest speciale. Maar ik kreeg alleen maar mooie reacties en die raakten mij.”

Oud-militairen kunnen zich aanmelden via Woutergolft@gmail.com.