Vrouwen in het 'nadeel' op de golfbaan • Golf.nl

Bij het ontwerp van golfbanen wordt vooral uitgegaan van het spel van mannen. In hoeverre ondervinden vrouwen hier hinder van, en gaat de aanpak in de toekomst veranderen? Een voormalige (Line Mortensen) en een nieuwe golfbaanarchitect (Jurrian van der Vaart) spreken zich uit.

Er golfen meer mannen dan vrouwen. Het verschil was een halve eeuw geleden nog veel groter dan het nu is, maar het percentage 70-30 voedt in de ogen van velen nog altijd de bewering dat golf een mannensport is. Gelukkig liggen de verhoudingen in Nederland al een stukje hoger dan het mondiale gemiddelde. Op veel manieren wordt in ons land de drempel voor vrouwen verlaagd om toe te treden tot de golfwereld. De NGF voert daar bijvoorbeeld gericht campagne op.

Steun

Uit de hoek van golfbaanarchitecten hoeft op weinig steun te worden gerekend, vreest Line Mortensen. De Deense behaalde in 1997 een Master in Landschapsarchitectuur en werd na het behalen van een diploma in golfbaanarchitectuur en -ontwerp als eerste vrouw lid van het British Institute of Golf Course Architects (BIGCA).

Ze ontwierp zelf een aantal banen, waaronder de European Tour-bestemming Silkeborg Ry Golfklub. Dat golfbanen op maat voor mannen worden ontworpen, heeft deels een historische achtergrond, zegt ze. “Er is toch wel een goede reden voor. Het is historisch gezien gebaseerd op het spel van de mannen. Hun lengte van slagen en hun vaardigheid wordt als maatstaf genomen voor de algemene lay-out en hole-strategie.”

Creativiteit

Ook Jurrian van der Vaart (foto hieronder), die zich na zijn carrière als tourprofessional op het vak van golfbaanarchitectuur stortte, wijst naar de geschiedenis. “Verreweg de meeste banen zijn ontworpen door de traditionele, gevestigde orde van golfbaanarchitecten. Pas de laatste tien, vijftien jaar zie je jongere ontwerpers die uit de landschapsarchitectuur of de bouw komen. En die meer creativiteit tonen dan misschien alleen prioriteit geven aan het spel bezien vanuit de heel goede, mannelijke golfer.”

Mortensen, die zelf in 2016 de switch maakte naar het kunstenaarsbestaan en onder ogen zag ‘dat het soort ontwerpen dat ik wilde maken niet overeenkwam met waar golf en golfdesign naar toeging’, weet hoe de markt werkt. “Hoewel niet alle banen worden gebouwd tot of uitgebreid naar PGA Tour-lengte, is de toenemende lengte van het spel van de tourpro's wel van invloed op de gemiddelde baanlayout. Het wordt ook als een soort marketing gezien, zelfs wanneer de gemiddelde golfer de belangrijkste klant is. Zoveel mogelijk lengte uit een stuk grond of baan persen is de norm geworden en het belangrijkste onderdeel van de opdracht aan een golfbaanarchitect.”

Uitersten

Het is onmogelijk om alle doelgroepen evenredig goed te bedienen, beseft Mortensen (foto hieronder). “Met de beste mannelijke golfer aan de ene kant en de beginners aan de andere, is het bijna ondoenlijk om bij het ontwerpen van een golfbaan rekening te houden met alle spelersniveaus. Waar de beste spelers bijna elk gevaar en obstakel op de baan makkelijk aankunnen, hebben de meeste beginners zonder ook maar één obstakel al genoeg problemen. Tussen deze twee uitersten zit de grote groep gemiddelde golfers, inclusief vrouwen. Ironisch genoeg is dit ook de groep die het meest te lijden heeft onder ontwerpen of veranderingen die erop gericht zijn de beste spelers steeds meer uit te dagen.”

Het voordeel voor vrouwen verdwijnt vaak helemaal na het teeshot

Voordeel

Van der Vaart vindt dat aan de ene kant ook wel krom. “In Amerika willen ze graag meer vrouwen en kinderen aan het golfen krijgen, maar bij het aanleggen van banen wordt er totaal geen rekening mee gehouden. Ze kijken heel kort waar de blauwe en rode tee moeten komen te liggen, maar werken alleen vanuit de witte tee en eventueel de backtee.”

Mortensen geeft als voorbeeld een lange par-5 met een scherpe dogleg in het landingsgebied op de fairway. “Dan kan het voor vrouwen die van de voorste tee spelen, met een aanzienlijke afstand tot de achterste tee, problematisch worden. Het voordeel van de voorste tee verdwijnt omdat de afstand tot de hoek in de baan te kort is of de tee doorgaans op een lastige plek ten opzichte van de dogleg is geplaatst."

"Die speler wordt dan gedwongen om kort vanaf de tee te spelen", vervolgt ze, "om te voorkomen dat de bal uit de fairway schiet of om weg te spelen van de hoek en dus verder van de green, om nog een redelijke positie over te houden voor het tweede schot. Kortom, de kortere afstand vanaf de tee zou idealiter in het voordeel van de speler moeten zijn, maar afhankelijk van de locatie van hindernissen, doglegs, etc, verdwijnt het voordeel vaak helemaal na het teeshot en heb je te maken met een groot nadeel.”

Moeilijkheden

Ook het fysieke verschil maakt het onmogelijk om vrouwen en mannen hetzelfde spel te laten spelen, redeneert Mortensen. “Dat geldt niet voor de beste vrouwelijke golfer, die verder slaat dan de gemiddelde man. Die heeft geen probleem met het halen van de afstanden. Maar een vrouw heeft doorgaans twee tot vier clubs meer nodig om dezelfde afstand als een man te slaan. Voor veel vrouwen is een lange carry een probleem en veroorzaakt moeilijkheden bij approach shots."

Het is een mythe dat goed zijn in golfen je ook een goede architect maakt

"Neem een par-3 met een bunker aan de voorkant. Voor de afstand zou voor een vrouw wellicht met rol een ijzer-6 volstaan, maar om ook de bunker te overbruggen heeft ze een 3-wood nodig. Dat maakt het weer onmogelijk om de bal op de green te houden. De gemiddelde man pakt een ijzer-7 en de pro misschien wel een wedge.”

Toch denkt Mortensen dat professionele golfbaanarchitecten de vaardigheden zouden moeten hebben en iets beter hun best kunnen doen om de baan plezieriger te maken voor alle spelers. “Maar ik geloof zeker dat niet iedere golfbaanarchitect de kwaliteiten heeft voor deze baan. Het is een mythe dat goed zijn in golfen je ook een goede architect maakt.”

Golfbanen voor vrouwen

Van der Vaart kent plekken elders in de wereld waar de vrouwelijke golfer wel centraal heeft gestaan bij het ontwerp van de baan. “Die zijn ontstaan omdat vrouwen niet op de golfbaan werden toegelaten. Sunningdale is daar een voorbeeld van. Je hebt daar de Old Course en de New Course en vrouwen mochten niet op die banen spelen. Ze kregen op hetzelfde landgoed een stukje grond om hun eigen baan aan te leggen. Het heette Sunningdale Ladies, een baan met 18 holes van 200 tot 220 meter die je in 2,5 uur kon spelen. Je hebt er geen gele of rode tees. De naam hebben ze gewijzigd naar Sunningdale Heath, omdat ze het niet alleen met vrouwen meer wilden associëren, want ook voor kinderen en beginners is dit een perfecte baan. Het heeft weliswaar niet dezelfde kwaliteit als de Old Course, die in de top 50 van de wereld staat, maar je slaat wel over dezelfde heuvels. En bij Liverpool heb je nog zo’n baan, de Formby Ladies Golf Club (waar mannen overigens wel welkom zijn).”

Conservatief

Is de tijd rijp voor zo’n initiatief in Nederland? Van der Vaart denkt van niet. “Je kunt het al enigszins vergelijken met de par-3/4 banen in Nederland. Daar is het vaak hartstikke druk en kun je een heel grote doelgroep mee bedienen, inclusief vrouwen en beginners. Ik hoop dat er in de toekomst banen zijn die besluiten dat 12 lange holes wel genoeg is en de andere zes holes ombouwen tot zo’n baan.”

Maar Van der Vaart verwacht dat de golfwereld en met name de golfbaanarchitectuur in dat opzicht nog wel even ‘conservatief’ blijft, hoewel hij niet gelooft dat dit voor veel vrouwen een te grote drempel is om aan de sport te beginnen. “Misschien dat sommige banen ooit gedwongen worden om die aanpassingen te doen, omdat ze 18 of 36 holes niet meer financieel overeind kunnen houden. Uiteindelijk draait het daar om: is er met de baan genoeg geld te verdienen?”

Stempel drukken

Ook Mortensen ziet de wereld niet snel veranderen. “Zolang de belangrijkste prioriteit van clubs en ontwikkelaars in de eerste plaats de beste spelers zijn, zal het plezier voor zowel vrouwen als de gemiddelde golfer er toch enigszins onder lijden. Maar als 60 procent van de golfers vrouw zou zijn, zou het product zeker veranderen. Voor vrouwen blijft het lastig om in deze wereld hun stempel te drukken. Maar het al dan niet luisteren naar de mening van vrouwen is in mijn ogen een weerspiegeling van de algemene houding ten opzichte van vrouwen in de maatschappij, die ook nog eens van land tot land erg verschilt.”