Mental performance coach Ivar van der Moolen: 'Ik ga vooral met mijn leerlingen de baan in, daar moet het gebeuren'

Ivar van der Moolen is al meer dan dertig jaar PGA-professional. Hij had zijn eigen Golfschool in Heiloo, was jarenlang director of golf op Golfclub Houtrak en geeft nu les op Golfbaan Spaarnwoude. Met zijn ruime ervaring helpt de 57-jarige Van der Moolen leerlingen nog altijd met enthousiasme aan een betere golfswing of een strakkere puttingstroke. Maar veel liever dan focussen op techniek, richt hij zich op het mentale aspect van golf. "Ik besteed nog ongeveer 25 procent van mijn tijd aan technische golflessen, de overige 75 procent is mentaal. Ik ga dan vooral met leerlingen de baan in, daar moet het tenslotte gebeuren."

Van der Moolen :"als je een titel op me wil plakken noem me dan maar mental performance coach", heeft de afgelopen ruim dertig jaar in binnen- en buitenland allerlei cursussen en opleidingen gevolgd om zijn kennis van het mentale aspect in golf te vergroten.

Mijn leerlingen zijn meer ontspannen, krijgen meer zelfvertrouwen en kunnen zich beter concentreren

Van der Moolen zegt het meest geleerd te hebben van de Canadees Pierre Beauchamp, een bekende sportpsycholoog en mental coach. "Pierre heeft olympisch kampioenen in diverse sporten begeleid. Hij werkt ook met militairen, leert ze in de meest gevaarlijke en stressvolle situaties kalm te blijven en rationele beslissingen te nemen."

Meer plezier en beter scoren

Speciaal voor sporters ontwikkelde Beauchamp een 'Mentaltoughness'-programma voor mentale weerbaarheid en prestatieverbetering. Van der Moolen: "Het wordt in diverse sporten op het allerhoogste niveau gebruikt. Samen met Pierre heb ik mentaltoughness naar golf vertaald. Ik boek er bij mijn leerlingen heel bijzondere resultaten mee. Ze zijn meer ontspannen, krijgen meer zelfvertrouwen, kunnen zich beter concentreren en de slagen visualiseren en golfen daardoor met veel meer plezier en ze scoren beter."

Volgens Van der Moolen wordt nog steeds onderschat hoeveel winst er behaald kan worden op het mentale vlak. "Soms is het natuurlijk nodig om iemands swing aan te passen, een bepaalde technische basis is wel een vereiste. Maar vaak heb ik gezien dat slecht scoren niets te maken heeft met iemands swing. Ik heb voorbeelden van golfers die hard in handicap zijn gezakt, van 13 naar 8, van 18 naar 9 of van 24 naar 14, zonder iets aan hun techniek te veranderen maar puur door mentale training."

Ondergeschoven kindje

Een bekende uitspraak luidt: ‘Golf is 90% mentaal.’ Ben je het daarmee eens?
"Nee. Golf is mentaal, maar ook technisch, fysiek en tactisch, het gaat om alle vier die onderdelen. Het mentale deel krijgt wel veel te weinig aandacht. Ik zag laatst een vacature voor een pro op een golfclub. Geen woord over het mentale of enige kennis van psychologie, alleen maar technische eisen en met Trackman kunnen werken. Mentaal is nog steeds een ondergeschoven kindje, zeker in Nederland."

Frustrerend?
"Frustrerend niet, ik ga gewoon met veel passie door. Het is wel erg jammer. Ik gun al die golfers die worstelen met hun spel meer plezier en veel betere scores."

Waarom is de drempel voor mentale training kennelijk nog steeds zo hoog?
"Een grip of een backswing veranderen voelt voor de meeste mensen veiliger dan een mentale training, waarbij je jezelf natuurlijk wel moet laten zien. Het idee dat het zweverig is leeft denk ik ook nog altijd, terwijl wat ik doe juist heel erg concreet is."

Honderd procent commitment

Oké, een heel concrete situatie dan waar veel golfers zich in zullen herkennen. Het gaat de eerste paar holes geweldig, dan opeens uit het niets een enorme misser en het hele kaartenthuis dondert in elkaar...
"Stevig balen na een slechte slag is heel menselijk. De kunst is om het te accepteren zodat het de volgende slag niet negatief beïnvloedt. Een 'post-shot' routine helpt daarbij. Dat kan zijn na die misser een goede oefenswing maken, tegen jezelf zeggen ‘die was goed’. Daarna gaat de club heel bewust terug in de tas en kun je nog iets positiefs zeggen, bijvoorbeeld ‘let’s go’. Zo sluit je het proces goed af en sta je bij de volgende slag weer blanco en met honderd procent commitment achter de bal."

Klinkt wel heel simpel.
"Maar geloof me, het werkt. Het gaat natuurlijk niet vanzelf, je moet het op de juiste manier trainen. De slechte slagen wil je wissen uit je systeem, de mooiste slagen wil je onthouden. Ik was onlangs met een goede golfer in de baan aan het trainen. Hij sloeg van 240 meter een fairwaywood heel dicht bij de vlag, een waanzinnig mooie slag die hij nooit meer moet vergeten. Stop je rugzak vol met je allerbeste slagen, in vergelijkbare situaties in de baan kun je die slagen dan weer voor de geest halen."

Als je bij het holen van een kort puttje bezig bent met de uitkomst, zit je hoofd in de hole en dan past de bal er niet meer bij

Mental coaches in golf praten heel vaak over routines.
"Omdat routines - consequent dezelfde dingen doen voor, tijdens en na een slag - enorm helpen om beter te presteren. Sportwetenschappelijk onderzoek heeft dat ook aangetoond. Je wilt voor een slag niet toekomst- en resultaatgericht denken, maar alleen bezig zijn met wat je zelf in de hand hebt. Als je bij het holen van een kort puttje bezig bent met de uitkomst, zit je hoofd in de hole en dan past de bal er niet meer bij."

Wat vind jij een goede routine?
"Een goede routine bestaat voor mij uit vijf onderdelen. De trigger is de start van de pre-shot routine. Een voorbeeld hiervan is je club heel bewust uit de tas halen of een bepaald woord zeggen. De pre-shot routine kan bijvoorbeeld bestaan uit ongeveer drie seconden door de neus inademen en ongeveer vijf seconden door de mond uitademen, dat brengt rust in je lijf. Vervolgens een oefenswing maken en de balvlucht visualiseren. Een bepaalde swinggedachte kan ook goed werken. Daarna komt de in-shot routine, daarbij is alles gericht op het met 100% commitment slaan van de bal. Als ik goed achter de bal sta kijk ik drie tellen naar de hole, twee tellen naar de achterste dimples van mijn golfbal en swing dan vol overtuiging. Je sluit slagen af met de post-shot routine waar we het eerder over hadden. Daarnaast is de in-between shot routine ook heel belangrijk."

De in-between shot routine is wat je doet tussen de slagen in?
"Precies. Praat je ontspannen met je flightgenoten? Voel je de wind? Zie je de bomen? Door je aandacht tussen de slagen in naar buiten te verleggen, kan je je weer voor honderd procent concentreren bij de volgende slag. Zo speel je slag voor slag en maak je de beste score die je die dag maken kan."

Nog een concrete situatie. De afslag op hole 1 levert vaak stress op, zeker als er wat onbekenden achter je staan te kijken. Tips?
"Goed voorbereiden. Daar kun je de avond van tevoren thuis al mee beginnen door in gedachten een prachtige bal te slaan, ver en midden op de fairway. Op de tee zijn de routines weer heel belangrijk en als je stress ervaart kunnen ademhalingstechnieken ook enorm helpen. De meeste volwassenen ademen veel te hoog, gaat het hart sneller kloppen en kun je minder helder nadenken. Met ademhalingstechnieken kun je onder stressvolle omstandigheden je lijf reguleren, Tiger Woods is daar een meester in."

De matige prestaties in het Nederlandse topgolf verbazen me, ik denk dat er veel meer mogelijk is

Wat zijn jouw ambities voor de komende jaren?
"Ik hoop heel veel golfers op mentaal gebied te mogen begeleiden. En ik probeer iedere dag de beste coach te worden die ik kan zijn. Sinds twee jaar werk ik intensief samen met Rick Sessinghaus (foto hieronder met rechts Van der Moolen), de swingcoach en de mental coach van onder andere tweevoudig majorwinnaar Collin Morikawa. In juli heb ik tijdens The Open op Royal Portrush de hele voorbereiding met Rick, Colin Morikawa en de andere leden van het team meegemaakt. Indrukwekkend om te zien hoe professioneel die mannen te werk gaan. Daar kunnen we in de Nederlandse golfwereld ontzettend veel van leren."

Hoe kijk je naar het Nederlandse topgolf?
"De matige prestaties verbazen me eerlijk gezegd, ik denk dat er zo veel meer mogelijk is. Ja, ik zou heel graag voor de NGF werken, alle selecties op mentaal gebied begeleiden. Met de kennis die ik inmiddels heb, kan ik absoluut een waardevolle bijdrage leveren."

Klik voor informatie op mentaltoughness.golf/nl. Geïnteresseerden kunnen daar ook een gratis assessment doen.